دو اصلاح مهم مربوط به مصارف بودجه هست که عبارتند از: تملک دارایی سرمایهای؛ و اعتبارات هزینهای. دارایی سرمایهای هزینهای است که در آینده به سرمایه دولت بدل میشود. برای مثال ایجاد بنایی تازه، تهیه تجهیزات مورد نیاز و یا طرحهای توسعه از جمله موارد تملک دارایی سرمایهای است. به زبان ساده میتوان آن را هزینه عمرانی نامید. از سوی دیگر اعتبارات هزینهای هزینههای جاری دولت را در بر میگیرد؛ از جمله حقوق و دستمزد، هزینههای آب و برق، تلفن، انرژی و اینترنت و امثال آن.
دولت هرسال بودجهای را به استانها اختصاص میدهد که شامل هر دو نوع هزینه میشود. استانها معمولاً درآمد خودشان را نیز دارند که اعتبارات لازم برای این نوع مصارف را فراهم میکند. بدین ترتیب بودجه استان هم صرف مخارج روزمره استانداری و نهادهای ذیربط میشود و هم صرف عمران و توسعه استان، شهرستانهای آن و شهرها و روستاهای استان میشود. بودجه عمرانی استان یکی از منابع تأمین بودجه طرحهای محلی شهرها و روستاها نیز است. از این رو بودجه عمرانی استان تأثیری مستقیم بر زندگی شهروند ساکن استان دارد.
این مجموعه دادهنما کل بودجه عمرانی استانهای کشور - یعنی مجموعه بودجهای که از طریق دولت تأمین شده و بودجهای که از محل درآمدهای استان تأمین میشود - را با بودجه سال ۱۴۰۲ برخی سازمانهای حکومتی که به مجلس یا دیگر نهادهای انتخابی کشور پاسخگو نیستند مقایسه میکند.
دیگر دادهنماهای این مجموعه:
- مروری بر بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور: «شورای عالی حوزههای علمیه» و «مرکز خدمات حوزههای علمیه» به چه کسی پاسخگو هستند؟
- مروری بر بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور: سازمان تبلیغات اسلامی به چه کسی پاسخگو است؟
این نهادها تشکیلات، پرسنل و هزینههایی دارند که از بودجه عمومی کشور تغذیه میشوند بدون آن که مردم راهی برای نظارت بر عملکرد یا مخارجشان داشته باشند.
سازمان بسیج مستضعفین، یا همان «بسیج» نیروی شبه نظامی وابسته به سپاه پاسداران است که طی سالهای اخیر بارها برای سرکوب اعتراضات عمومی از آن استفاده شده است. بودجه سالانه بسیج از بودجه عمرانی ۱۴ استان کشور بیشتر است. یعنی بودجهای که استانهای اردبیل، زنجان، قزوین، البرز، همدان، مرکزی، قم، ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، یزد، سمنان، خراسان شمالی و خراسان جنوبی برای عمران در اختیار دارند کمتر از بودجه بسیج است.
اما مردم چه کنترل و نظارتی بر مدیریت، عملکرد و یا خط مشی سازمان بسیج مستضعفین دارند؟ بسیج به چه کسی پاسخگو است؟