هیئت‌های معاهدات در واقع کمیته‌های متشکل از متخصصین مستقل هستند که بر پیاده‌سازی معاهدات بین‌المللی حقوق بشر نظارت می‌کنند. این کار ابتدا از طریق مرور گزارشات پیاده‌سازی ارائه شده توسط کشورهای عضو انجام می‌شود. برخی از هیئت‌های معاهدات وظیفه دارند تا شکایات فردی را دریافت و بررسی کرده و تحقیقاتی را انجام دهند.
علاوه بر بررسی گزارشات ارائه شده توسط کشورهای عضو، کمیته‌های مذکور اطلاعاتی را از طریق گزارشات شفاهی یا کتبی از دیگر سازمان‌ها نیز دریافت می‌کنند که از آن جمله می‌توان به سازمان‌های غیر‌دولتی، مؤسسات ملی حقوق بشر و سایر مؤسسات وابسته به سازمان ملل متحد اشاره کرد. کمیته‌ها بر اساس این فرایند "مشاهدات پایانی" را انجام می‌دهند که شامل گام‌های مثبت در پیاده‌سازی معاهده توسط یک کشور و توصیه‌هایی است که کمیته برای انجام اقدامات بیشتر به کشورها ارائه می‌کند. هیئت مسئول می‌تواند در ادامه بررسی کند که آیا کشور مورد نظر توصیه‌های کمیته ها را به‌کار بسته است یا خیر.
چنان‌که در درس اول به اختصار گفته شد، ده کمیته مرتبط با معاهدات حقوق بشر وجود دارند که بر پیاده‌سازی معاهدات بین‌المللی حقوق بشر نظارت می‌کنند. از میان معاهدات تحت نظارت این ده کمیته، ایران به نیمی از آن‌ها ملحق شده است.
-
کمیته حقوق بشر مجموعه‌ای است از متخصصین مستقل که بر پیاده‌سازی میثاق بین المللی حقوق سیاسی و مدنی توسط کشورهای عضو نظارت می‌کنند. به موجب این میثاق یک کمیته حقوق بشر با ۱۸ عضو تشکیل شده که گزارشات دوره‌ای (معمولأ چهار سالانه) ارسال شده توسط کشورهای عضو در زمینه پیاده‌سازی مفاد میثاق را بررسی می‌کند. این کمیته گزارشات را در جلسات خصوصی به بحث و بررسی می‌گذارد و تمامی اسناد مربوطه محرمانه باقی می‌مانند. اما یافته‌های کمیته در اختیار عموم قرار گرفته و در گزارش سالانه به مجمع عمومی نیز آورده می‌شود. ایران به دو پروتکل اختیاری میثاق ملحق نشده است. پروتکل اول به ایجاد یک مکانیسم دادخواهی برای میثاق و پروتکل دوم به حذف مجازات اعدام می‌پردازد.
-
کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی
این کمیته توسط شورای اقتصادی و اجتماعی (ECOSOC) به‌منظور نظارت بر پیاده‌سازی میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی توسط کشورهای عضو تشکیل شد. این هیئت ۱۸ نفره متخصصین گزارشات ارائه شده از گروه‌های ویژه را مطالعه کرده و آن‌ها را معمولأ هر پنج سال یک‌بار با نمایندگان دولت‌های مربوطه به بحث می‌گذارد. کمیته مذکور بر اساس بررسی های انجام شده توصیه‌هایی را به کشورها ارائه کرده و روند پیاده‌سازی این توصیه‌ها را پیگیری می‌کند. ایران به پروتکل اختیاری این میثاق در خصوص استقرار یک مکانیسم تحقیق و دادخواهی ملحق نشده است.
-
کمیته رفع تبعیض نژادی (CERD) هیئتی از متخصصین مستقل است که بر روند پیاده‌سازی کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض نژادی در کشورهای عضو نظارت می‌کند. کمیته مذکور با این هدف تأسیس شد که گزارشات دو‌سالانه کشورهای عضو در زمینه اقدام انجام شده برای پیاده‌سازی مفاد عهدنامه را بررسی کند. این کمیته همچنین درخواست تجدید‌نظر افراد مبنی بر نقض کنوانسیون را بررسی می‌کند، البته در صورتی که کشور مورد نظر این پروتکل اختیاری کنوانسیون را پذیرفته باشد. ایران به پروتکل اختیاری کنوانسیون در خصوص تقاضای تجدید نظر افراد ملحق نشده است.
-
کمیته حقوق کودکان (CRC) هیئتی است متشکل از ۱۸ متخصص مستقل که بر روند پیاده‌سازی کنوانسیون حقوق کودکان در کشورهای عضو نظارت می‌کنند. کمیته مذکور با این هدف تشکیل شد که بر روند پیاده‌سازی نظارت داشته و گزارشات ارائه شده توسط کشورهای عضو را بررسی کند. کشورهای عضو موظفند هر پنج سال یک‌بار گزارشاتی را مبنی بر تعهد خود به این کنوانسیون ارائه کنند. اگر پروتکل‌های اختیاری پذیرفته شده باشند، کمیته این اختیار را دارد که درخواست‌های تجدید‌نظر افراد را از کشورهای پذیرنده دریافت کند. ایران به دو پروتکل اختیاری کنوانسیون ملحق شده است که یکی از آن‌ها مربوط به حمایت از کودکان در عدم مشارکت در مناقشات مسلحانه (پروتکل اول) و دیگری مربوط به محافظت از کودکان در برابر سوء استفاده جنسی است (پروتکل دوم).
-
کمیته حقوق افراد با ناتوانی جسمی(CRPD)
این کمیته هیئتی است متشکل از متخصصین مستقل که بر روند پیاده‌سازی کنوانسیون حقوق افراد با ناتوانی جسمی در کشورهای عضو نظارت می‌کنند. تمام کشورهای عضو موظفند گزارشات منظمی را به کمیته ارائه کنند. اولین گزارش ظرف مدت دو سال پس از پذیرش کنوانسیون و گزارشات بعد هر چهار سال یک‌بار ارائه می‌شوند. ایران به دو پروتکل اختیاری میثاق ملحق نشده‌است. این پروتکل ها مربوط به اختیار بررسی دادخواست‌های افراد در زمینه نقض کنوانسیون توسط کشورهای ملحق شده به پروتکل هستند.