لایحه بودجه کل کشور مهمترین سند مالی در ایران است که در سطح کلان بر زندگی هر فرد ایرانی تأثیر گذار است. هر سال، پیش از پایان فصل پاییز دولت لایحه بودجه سال بعد را برای بررسی و تصویب به مجلس شورای اسلامی تقدیم میکند. لایحه بودجه کل کشور سندی عمومی است که از طرق رسمی در اختیار مردم قرار میگیرد تا شهروند ایرانی بداند منابع کشور صرف چه مواردی میشود. بدین ترتیب همه فرصت مییابند تا با کنکاش در جنبههای مختلف لایحه بودجه ببینند اولویتهای دولت چیست، کدام نهاد و سازمان در قبال بودجهای که دریافت میکند شفاف عمل کرده، به مردم پاسخگو است. شهروند ایرانی میتواند از طرق مختلف بررسی کند که آیا اولویتهای بودجه با اولویتهای واقعی مردم سازگار است؟ آیا نماینده مجلس از اولیتهای روستا، شهر و استان با خبر است و آیا هنگام بررسی لایحه بودجه آن را اعمال میکند؟ بحث عمومی در مورد جنبههای مختلف بودجه در نهایت میتواند منجر به بهبود کیفیت زندگی شهروندان شود، زیرا دست آخر نمایندگان مجلس باید لایحه بودجه را به تصویب رسانده آن را به قانونی بدل کنند که سال آینده مطابق آن بودجه هزینه میشود. برای درک بهتر روند بودجه در کشور پیشدرآمد نبضایران بر پایش بودجه در کشور را مطالعه کند.
منبع متن لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور (زیر این صفحه دانلود کنید) وبسایت سازمان برنامه و بودجه کشور است.
هم زمان با ارائه لایحه بودجه کل کشور، شهرداریها در سراسر کشور نیز باید لایحه بودجه شهرشان را به شورای شهر تقدیم کنند. شهروندان و کنشگران در سطوح محلی و ملی میتوانند از طریق پایش روند تهیه، تصویب و اجرای بودجه شهرداریها (محلی) یا کل کشور (ملی) را زیر نظر گرفته بودجههای کشور را بهتر شناخته، در مراحل بعدی بودجه آن را با سوابق هزینههای جاری مقایسه کنند. این اطلاعات پایهای فراهم میکند تا با اتکا به شواهد بتوان برای بهبود و اصلاح امور و تشویق به مسئولیتپذیری و شفافیت بیشتر تلاش کرد.
دوره آموزشی نبضایران تحت عنوان پایش بودجه در سطح محلی و ملی خواننده را با مفاهیم بودجه و روشهای پایش آن آشنا میکند. پایش بودجه روندی مشارکتی است که شهروند و مسئول دولتی را کنار هم میآورد تا با همکاری و همفکری بتوانند به مشکلات و مسائل رسیدگی کنند.