در یک نظام مردم‌سالار این شهروندان هستند که تصمیم می‌گیرند دولت چگونه باید درآمدهای عمومی را هزینه کند. مردم حق دارند از طریق نمایندگان خود چگونگی تخصیص منابع را تعیین کنند. شهروندان همچنین می‌بایست اطمینان حاصل کنند این منابع عاقلانه و عادلانه صرف می‌شود. یکی از روش‌های مبارزه با فساد، مشارکت شهروندان در امر پایش فرآیند تخصیص بودجه، تعیین موارد استفاده از منابع مالی، و پیگیری چگونگی صرف آن است؛ این همچنین موجب رفع برخی مشکلات اقتصادی و اجتماعی، و تقویت رابطه میان مسئولین و مردم نیز می‌شود.
شهروندان به منظور ترویج پایش و اصلاح امور می‌توانند به برخی قوانین خاص رجوع کنند. شماری از قوانین در ایران روند تعیین و صرف بودجه در کشور را شرح می‌دهند. برای مثال، بر اساس آیین‌نامه داخلی مجلس رئیس‌جمهوری می‌بایست لایحه بودجه را حداکثر تا ١٥ آذر ماه به مجلس تقدیم کند. در ضمن، هر کدام از نهادهای ذینفع خود آیین‌نامه‌های داخلی خود را داشته یا از بیرون نظارت می‌شوند؛ برای مثال مجلس نمی‌تواند طرحی ارائه کند که موجب افزایش کل مبلغ بودجه شود، مگر آن‌که منبع درآمد مشخصی برای آن تعیین کرده باشد.
قوانین ایران همچنین مکانیسم‌هایی را برای مشارکت شهروندان در فرآیند بودجه در نظر گرفته‌اند. این نوشتار ١٠ صفحه‌ای با بررسی فرآیند بودجه در ایران، نقش نهادهای مختلف دولت در بودجه‌بندی کشور را شرح می‌دهد. این راهنما تلاش می‌کند خواننده علاقمند را قادر سازد با کمک دیگر شهروندان و مسئولان در تصمیم‌گیری برای هزینه‌کرد منابع عمومی نقش بازی کند.
فهرست عناوین
- بودجه های ملی و استانی
- بودجه عمومی
- بودجه سازمان های دولتی
- فرایند تعیین بودجه
- بودجه استانی
- تخصیص بودجه در استان ها
- فرایند تعیین بودجه شهرداری ها
- قانون شفافیت و دسترسی آزاد به اطالعات
- نمودار جریان فرایند تعیین بودجه ملی ایران
