مهم این است که شهروند باید از روند تدوین بودجه آگاه بوده، تا حد امکان بخشی از آن باشد. ورود به این روند، چه از طریق گردآوری و بررسی اسناد مالی دولتی باشد، چه شرکت در جلسات بررسی و یا تسلیم پروپوزال برای ترویج بودجه، به شهروند کمک میکند بفهمد اولیتهای خاص بودجه دولت چه طور و چرا اخذ شدهاند. پایش بودجه و ردگیری هزینهها مستلزم چنین درک بنیادینی است. اگر گروه بخواهد طرح ترویج بودجه تهیه کند هم به چنین درکی نیاز دارد.
فاز تدوین بودجه چندین چالش در پی دارد
- دسترسی به اطلاعات: شهروند غالباً به این فاز از چرخه بودجه دسترسی ندارد. دولتها به خصوص در سطح ملی همیشه به شیوهای شفاف عمل نکرده، به طور علنی اعلام نمیکنند که منابع بودجه چه طور اختصاص داده میشوند. در بسیاری از کشورها شهروند فقط به بودجه تصویب شده نهایی دسترسی دارد.
- تخصیص منابع: چالش دیگر این است که نه تنها بتوان فهمید منابع مالی دولت کجا و چه طور هزینه میشوند بلکه مشخص شود این منابع از کجا میآیند. هر دولتی باید بتواند به طور قطع بگوید منابع هر بند بودجه از کجا تأمین میشود (مالیات، مجوز یا پروانه، درآمد از منابع طبیعی، سرمایهگزاری یا وام خارجی و امثالهم). در ایران منابع درآمدی عبارتند از مالیات، سرمایهگزاری و فروش نفت. این اطلاعات ممکن است حین تدوین یا تصویب بودجه در دسترس قرار گیرد.
با این حال، اگر این اطلاعات در دسترس عموم نباشد چالش بزرگی پیش روی کسانی ایجاد میکند که میخواهند روند بودجه را پایش کنند. چنین شرایطی ردگیری هزینهها را کمتر جامع کرده و به طول بالقوه مشکل میکند. برای مثال، میتواند این سؤال را برانگیزد که مالیات بر درآمد فرد و هزینهها در اجتماعی چه طور جمعآوری و هزینه میشود.