اجازه دهید کار را با این بحث آغاز کنیم که جامعه‌مدنی چگونه می‌تواند از سازمان ملل متحد به عنوان منبع و نقطه تمرکزی در فعالیت‌های حقوق‌بشر خود استفاده کند. همکاری با سازمان ملل متحد یا استفاده از منابع آن می‌تواند در موفقیت کارزار‌های متمرکز بر ارتقاء حقوق بشر در کشور شما در سطوح ملی و بین‌المللی مؤثر باشد. چنان‌که در سایر بخش‌های این درس‌نامه نیز مشاهده کردیم، سازمان ملل متحد از طریق کنوانسیون‌ها، معاهدات و اعلامیه‌های خود نقش مهمی در توسعه و حمایت از استانداردهای جهانی حقوق بشر ایفا می‌کند.
جامعه‌مدنی می‌تواند علاوه بر بعضی تلاش‌های حمایتی خاص و ارائه توصیه به نمایندگان کشور در سازمان ملل متحد، با هیئت‌های مرتبط با معاهدات حقوق بشر نیز همکاری کند. به‌عنوان مثال جامعه‌مدنی می‌تواند:
- کشور را ترغیب به تصویب یک معاهده کند
- بر پایبندی کشورهای عضو به تعهدات خود نظارت کند
- اطلاعات و مواردی را مثلأ از طریق گزارشات کتبی به هیئت‌های مرتبط با معاهدات حقوق بشر ارسال کند
- شکایات افراد را به هیئت‌های مرتبط با معاهدات حقوق بشر ارائه کند (مانند کمیته حقوق بشر، کمیته رفع تبعیض علیه زنان، کمیته مبارزه با شکنجه، کمیته رفع تبعیض نژادی و کمیته کارگران مهاجر)
- به‌عنوان ناظر یا از طریق ارائه‌های شفاهی در جلسات هیئت‌های مرتبط با معاهدات حقوق بشر شرکت کند (منوط به قوانین هر‌یک از هیئت‌های مرتبط با معاهدات حقوق بشر)
- روند پیاده‌سازی گزارش‌های نهایی هیئت‌های مرتبط با معاهدات حقوق‌بشر را پیگیری کند
- اطلاعات لازم برای انجام تحقیقات محرمانه را فراهم کند (برای کمیته مبارزه با شکنجه، کمیته رفع تبعیض علیه زنان، کمیته حقوق افراد با ناتوانی جسمی، کمیته ناپدید شدن اجباری، کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، و کمیته حقوق کودکان)
- اطلاعات لازم برای هشدارهای اولیه و فرایندهای ضروری را فراهم کند (مثلأ برای کمیته رفع تبعیض نژادی)
- گزارشاتی را به نشست سالانه میان کمیته ای مرتبط با معاهدات حقوق بشر ارائه کند
به‌خاطر داشته باشید
پیش از ارائه اطلاعات کتبی درباره ایران به نهادهای مرتبط با معاهدات حقوق بشر باید موارد زیر را بررسی کرد:
- آیا ایران ابزار مورد نظر را تصویب کرده یا به آن ملحق شده است یا خیر، و اگر چنین باشد، چه شروطی از سوی ایران برای مفاد آن در نظر گرفته شده است؟ به طور کلی، شروط معاهدات مانع بررسی مسائل خاص توسط کنشگران جامعه مدنی و جلب توجه کمیته به آن ها نمی شوند.
- مهلت ارائه گزارش بعدی درباره ایران و زمان برگزاری جلسه بعدی کمیته مربوطه چه هنگام است؟ این تاریخ ها ممکن است به سرعت تغییر کنند و در نتیجه لازم است در ایام منتهی به برگزاری هر جلسه، تماس مداوم با دبیرخانه کمیته مربوطه حفظ شود.
- مسائل مهم مورد بررسی کدام بوده یا کدام هستند؟ کنشگران جامعه مدنی باید از محتوای گزارش های قبلی کشورهای عضو، گزارشات نهایی قبلی، و لیست مسائل قبلی آگاه باشند.
- خط مشی‌های گزارش‌دهی هر یک از هیئت‌های مرتبط با معاهدات حقوق بشر کدام هستند؟ با آگاهی از این خط‌مشی‌ها بهتر می‌توان انطباق گزارشات ارائه شده توسط کشورهای عضو با معیارها را مورد نظارت قرار داد.