معاهدات عبارتند از موافقتنامههای رسمی بین دولتها که مسئولیتها و تعهدات طرفین را مشخص میکنند. معاهدات بینالمللی حقوق بشر از طریق فرایند مذاکره بین کشورهای عضو سازمان ملل تهیه شده و هدف آنها ارائه مجموعهای از استانداردهای مشترک و پذیرفته شده است. سپس کشورها تصمیم میگیرند که خود را به طور رسمی ملزم به رعایت استانداردهای مورد اشاره در معاهدات کنند یا خیر.
معاهدات بینالمللی حقوق بشر دو مزیت عمده را بههمراه داشتهاند:
- معاهدات با ایجاد چارچوبها و استانداردهای بینالمللی کشورهای عضو را مجبور به رعایت، پیادهسازی و ارتقاء آزادیها و حقوق بشر بهصورت مساوی، و توقف تبعیض مینمایند. کشورها با پذیرفتن و امضاکردن این معاهدات باید پاسخگوی شهروندان خود باشند.
- علاوه بر این، مکانیسمهای نظارتی ارائه شده در معاهدات و کنوانسیونها بهعنوان ضمانت اجرایی نیز میتوانند تضمین نمایند که کشورهای عضو واقعأ متعهد به عهدنامه پذیرفته شده هستند.
میثاق بینالمللی حقوق سیاسی و مدنی (ICCPR) کشورهای عضو را ملزم میدارد تا گزارشات دورهای را در خصوص اجرا، ارتقاء و رعایت تعهدات حقوق بشری خود –خصوصأ موارد مذکور در این میثاق- به کمیته حقوق بشر ارسال نمایند.
کشورها از طریق امضاء قطعی یا تصویب، پذیرش، تأیید یا الحاق به معاهده تمایل و رضایت خود را برای انجام تعهدات مورد اشاره در آن اعلام می کنند. به محض اینکه کشوری تبدیل به یکی از طرفین معاهده شود، معاهده برای آن کشور از لحاظ قانونی لازم الاجرا خواهد بود.
یکی از مهمترین گامهای تبدیل شدن به یکی از طرفین معاهده، امضاکردن آن است. معاهدات در بر دارنده یک بند مختص امضا هستند که در آن مکان و زمان امضا و دوره اعتبار آن تعریف و مشخص میشود. معاهدات مذکور همچنین روشهایی را که کشورهای امضا کننده بهواسطه آنها تبدیل به یکی از طرفین میشوند نیز مشخص میکنند، که از جمله این روشها میتوان به تصویب، پذیرش، تأیید یا الحاق اشاره کرد.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این فرایند به کتابچه راهنمای معاهدات سازمان ملل متحدمراجعه کنید.