راهنمای کمیسیون ونیز در اجرای صحیح موضوعات انتخاباتی از زمان تصویب در سال ۱۳۸۲ تا کنون به یک استاندارد شناخته شده بینالمللی در زمینه مسائل انتخاباتی بدل شده. این راهنما بخشی را به برابری قدرت رأی رأیدهندگان اختصاص داده و در آن به جمعیت حوزههای انتخابیه، به عنوان یکی از عوامل مهم در تأمین عدالت و برابری قدرت رأی میپردازد. نقشه زیر، استانهای کشور را بر پایه نسبت جمعیت استان به تعداد نمایندگان و با در نظر گرفتن توصیه کمیسیون ونیز تقسیمبندی کرده است.
طرح استانی شدن انتخابات پیشنهاد میکند که در صورت تصویب طرح، تعداد نمایندگان هر استان برابر باشد با مجموع تعداد نمایندگان حوزههای انتخابیه موجود در استان. پرسش این است که آیا چنین تغییری به عادلانهتر شدن توزیع کرسیهای مجلس کمک خواهد کرد؟ (برای مطالعه بیشتر در این مورد توجه شما را به شماره ویژه نبضنامه تحت عنوان «استانی شدن و آینده روند انتخابات در ایران» جلب میکنیم.) نقشه زیر نشان میدهد که طرح استانی شدن انتخابات باعث بهبود وضعیت در استانهای تهران، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان و هرمزگان نمیشود. مردم در این استانها از قدرت رأی بسیار پائینتری نسبت به میانگین کشور برخوردار هستند. برای تهیه این نقشه، میانگین نسبت جمعیت استانهای کشور به تعداد کرسیهای موجود مجلس در آنها محاسبه شده. بر این اساس، استانهای کشور به نسبت انحراف از میانگین کل کشور به چهار گروه تفکیک شدهاند. قرمز پررنگ استانهایی را نشان میدهد که انحراف از معیاری بیش از ۱۵ درصد داشته، جمعیتشان نسبت به میانگین جمعیت به ازای هر نماینده بیش از ۱۵ درصد است. این استانها نیازمند افزایش کرسی در مجلس هستند تا رأیدهندگان ساکن آنها از قدرت رأی برابر با میانگین کشور برخوردار شوند. رنگ صورتی استانهایی را نشان میدهد که انحراف از معیار در آنها بین ۱۰ تا ۱۵ درصد است. این استانها هرچند که وضعیت قابل قبولی ندارند، اما اوضاع در آنها به وخامت استانهای گروه قرمز نیست. رنگ سفید استانهایی را نشان میدهد که جمعیت در آنها به ازای هر نماینده در محدوده ۱۰ درصد اختلاف از میانگین قرار میگیرد. این استانها وضعیت مناسبی دارند. آبی استانهایی را نشان میدهد که در آنها جمعیت به ازای هر نماینده بسیار پایینتر از حد مجاز در راهنمای کمیسیون ونیز است. این استانها کرسی اضافی در مجلس دارند و برای ایجاد شرایط عادلانه در کشور، میبایست از تعداد کرسیهای مجلس در آن کاسته شود.
برای مطالعه بیشتر پیرامون توزیع عادلانه کرسیهای مجلس در ایران از شما دعوت میکنیم شماره ویژه نبضنامه تحت عنوان «کرسیهای مجلس و چالش توزیع عادلانه آن» را ملاحظه کنید.