سازمان همکاری اسلامی (OIC) (سازمان کنفرانس اسلامی سابق) در سال ۱۹۶۹ تأسیس شد و هم‌اکنون دومین سازمان بین‌دولتی بزرگ پس از سازمان ملل متحد به‌شمار می‌آید. ۵۷ کشور از چهار قاره جهان عضو این سازمان هستند. ایران از سال ۱۹۶۹ عضو سازمان بوده است. سازمان همکاری اسلامی تلاش دارد تا نماینده صدای جمعی اعضا بوده و با ارتقای صلح جهانی و هماهنگی بین مردم مختلف جهان، از منافع جهان اسلام حمایت کند.
در سال ۲۰۰۸ منشور سازمان همکاری اسلامی مورد تجدید نظر قرار گرفت و ارتقا و حفاظت از "حقوق بشر و آزادی‌های اساسی" جزء اهداف آن تعریف شد. در سال ۲۰۱۱ وزرای امور خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی یک کمیسیون جدید حقوق بشر را تأسیس کردند: کمیسیون مستقل دائمی حقوق بشر (IPHRC). این کمیسیون یک مکانیسم مستقل بین منطقه‌ای حقوق بشر به‌شمار می‌آید و هیئتی است که به شورای وزرای امور خارجه سازمان مشاوره می‌دهد. این کمیسیون از ۱۸ عضو تشکیل شده است: شش کشور از هر یک از مناطق افریقا، آسیا و عرب. اعضای مذکور از سوی دولت‌های مربوطه نامزد شده و توسط شورای وزرای امور خارجه سازمان همکاری اسلامی انتخاب شده‌اند.
طبق اساسنامه سازمان، کمیسیون مذکور و ۱۸ متخصص مستقل در راستای پیشبرد حقوق بشر و "حمایت از تلاش‌های کشورهای عضو برای تحکیم حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی" فعالیت می‌کنند. این امر پیش از هر چیز از طریق ارائه مشاوره قانونی به اعضا صورت می‌گیرد. مثلأ ممکن است در این خصوص به اعضا مشاوره داده شود که چگونه به سازمان ملل متحد گزارش داده یا مسائل حقوق بشر را در قوانین ملی خود بگنجانند، یا کمپین‌های اطلاع‌رسانی برای آن‌ها برگزار شده و تحقیقات و همکاری‌هایی با سایر سازمان‌های حقوق بشر انجام شود. بدین‌ترتیب، هر‌چند که کمیسیون مذکور بر‌خلاف شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد موارد نقض حقوق بشر را به‌طور واقعی بررسی نمی‌کند، اما به‌عنوان یک هیئت مشورتی فعالیت می‌کند که الگوی آن از همکاری کمیته مشاوره سازمان ملل متحد با شورای حقوق بشر برداشته شده است.