هر پروژهای که در پی پاسخگو نمودن دولت است با چالشهایی روبرو خواهد شد. بررسی عملکرد دولت، چه به منظور تأکید بر موفقیتها باشد یا شکستها، میتواند سبب پریشانی قدرتمندان شود. در ادامه چند ریسک مهم را که باید پیش از آغاز پروژه تهیه گزارش غیر دولتی مد نظر قرار داد مرور میکنیم:
-
به خاطر داشته باشید
در یک فضای سیاسی بسته انتشار عمومی اسنادی که به انتقاد از دولت میپردازند، میتواند خطرناک باشد.
فضای سیاسی
در هنگام تصمیمگیری برای مشارکت در تهیه گزارش غیردولتی، باید ابتدا فضای سیاسی را تحلیل کرد. سپس باید گروه یا ائتلافی را بررسی کرد که در حال تهیه گزارش غیردولتی است. این گروه یا ائتلاف چه ظرفیتهایی دارد و برای جمعآوری اطلاعات و تهیه گزارش به چه ظرفیت هایی نیاز خواهد داشت؟ جایگاه ائتلاف در جامعهمدنی محلی و در عرصه بینالملل چیست؟ شهروندان چه درکی از ائتلاف و اعضای آن دارند؟ فضای سیاسی محدود میتواند توانایی گروهها در اطلاعرسانی در زمینه یافتههای خویش و استفاده از این یافتهها برای ایجاد تغییرات پایدار را محدود کند. در یک فضای سیاسی بسته انتشار عمومی اسنادی که به انتقاد از دولت میپردازند، میتواند خطرناک باشد.
-
دسترسی به اطلاعات
گزارشات غیردولتی نیازمند دسترسی به حد خاصی از اطلاعات میباشند تا معتبر بوده و توصیههای درستی بر اساس شواهد و حقایق ارائه کنند. در صورتیکه گروه ها به اسناد عمومی دسترسی نداشته و در جلسات کمیته یا دولت مشارکت نداشته باشند، گردآوری اطلاعات میتواند چالش برانگیز و حتی در برخی موارد غیرممکن باشد. اگر رسانهها محدود بوده و شهروندان از مشارکت در پیمایشها و مصاحبهها هراسان باشند، حتی آن دسته از روشهای گردآوری اطلاعات که مستقیمأ با دولت در ارتباط نیستند نیز دشوار خواهند بود.
-
ظرفیت نهادی
در برخی موارد ممکن است دولت تمایل داشته باشد دسترسی شهروندان به اطلاعات یا فرایندهای تصمیمگیری را افزایش دهد، اما محدودیتهای نهادی مانع از این امر شوند. ممکن است دولت ظرفیت لازم برای برطرف کردن نیاز گروهها در دسترسی به اطلاعات و فرایندهای لازم در تهیه گزارشات غیر دولتی را نداشته باشد.
به عنوان مثال، ممکن است مقامات دولتی از قوانین دسترسی عمومی به اطلاعات ناآگاه بوده یا ادارات محلی دولت سیستم اطلاعرسانی عمومی نداشته باشند. گروههای تهیه کننده گزارشات غیر دولتی باید از توانایی دولت در پیادهسازی یافتهها و توصیههای خود آگاه باشند. مشکلات نهادی مانند مسائل درونسازمانی یا سیاستهای حزبی میتوانند توانایی هیئتهای دولتی در پیادهسازی توصیههای ارائه شده را محدود کنند. در چنین مواردی هم شهروندان و هم دولت محلی خسته شده و تلاشهای خود را بی ثمر و بی نتیجه میبینند. گروهها باید در هنگام تهیه استراتژیها و تعیین ابزارهای نظارتی خود از این محدودیتهای سیاسی نهادی آگاهی داشته باشند تا بتوانند به اهداف سازمانی بزرگتر خود دست یابند.
-
تغییرات قدرت و قدرت سیاسی
عامل مهم دیگری که باید در هنگام پیادهسازی یا حمایت از توصیههای ارائه شده در گزارشات غیردولتی مد نظر قرار داد تغییرات قدرت در بین ذینفعان پروژه است. چالشها هنگامی ظاهر میشوند که گروه مورد احترام مقامات دولتی نبوده یا شهروندان احساس نکنند که گروه نماینده منافع آنها است. اگر سایر سازمانهای محلی جامعهمدنی یا سازمانهای غیردولتی بینالمللی (INGO) گروه را قابل اعتماد و معتبر ندانند، ممکن است از توصیههای ارائه شده در گزارش غیر دولتی حمایت نکنند و در این صورت یافتههای گزارش بی اثر خواهند ماند. ائتلافهای تهیهکننده گزارشات غیر دولتی باید تغییرات قدرت در فضای سیاسی پیرامون خود را درک کرده و روابط مثبتی با ذینفعان برقرار کنند تا از همکاری آنها در پروژههای نظارتی بهرهمند شوند.
به خاطر داشته باشید
گروههای جامعهمدنی باید پیش از آغاز هر پروژه نظارت بر فعالیتهای دولت، مخاطرات را به طور کامل درک کرده و بپذیرند. نظارت بر عملکرد دولت حتی در غیر چالش برانگیزترین شکل خود هم نیازمند این است که سازمانهای جامعهمدنی و شهروندان به طور آشکار از دولت انتقاد کنند. احتمالأ بزرگترین چالش انجام چنین پروژه هایی حصول اطمینان از این امر است که گروهها نه تنها فضای سیاسی لازم را دارند، بلکه میتوانند فعالیت های خود را در شرایط امن انجام دهند.
گروهها باید "قدرت" کافی به دست آورند تا از عواقب منفی فعالیتهای خود جلوگیری کرده یا این عواقب را تحمل کنند. از جمله این عواقب میتوان به کاهش کمک های مالی دولت، تهدید، ارعاب و تهمت نام برد. مشارکتدادن مقامات دولتی از ابتدای فرایند و ارائه یافتهها به گونهای که هم موفقیتها و هم شکستهای دولت مورد تأکید قرار گیرند دو مورد از راههای کاهش ریسک به شمار می آیند.