در سال‌های اخیر تنوع وسائل رایانه‌ای (تلفن‌های هوشمند، تبلت‌ها و لپ‌تاپ) موجب شده انواع سیستم‌عامل و نرم‌افزارهای مرتبط با آن نیز گوناگونی بیشتری پیدا کند. متاسفانه در ایران به دلیل تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های داخلی، بازار نرم‌افزارهای قفل‌شکسته داغ‌تر از همیشه است و این خود یکی از مهم‌ترین مشکلات امنیتی برای کاربران ایرانی به شمار می‌رود. سازمان‌های اطلاعاتی، شرکت‌ها و افراد سودجو خیل عظیم نرم‌افزارهای قفل‌شکسته را بهترین راه برای نفوذ به رایانه و تلفن هوشمند کاربران می‌یابند زیرا: ۱. وقتی قفل یک نرم‌افزار شکسته شد همه جور برنامه جانبی را نیز می‌توان به درون آن تزریق کرد، بدون آن‌که ردپائی به جای گذاشته شود. ۲. معمولاً شرکت‌های تولیدکننده نرم‌افزار از نسخه‌های قفل‌شکسته حمایت نمی‌کنند و نسبت به امنیت کاربران آنان تعهدی ندارند.
اردیبهشت سال ۹۴ خبر رسید که شرکت‌های همراه اول و ایرانسل بدون اجازه مشترکان تلفن، روی تلفن‌های هوشند آنان نرم‌افزاری را نصب می‌کنند که امکان استراق صمع مکالمات و پیامک‌های آنان را فراهم کرده، صدا و تصویر محیط را بدون اجازه مشترکان به شرکت مخابرات ارسال می‌کند. این بدافزار حتی مکان مشترک تلفن همراه را نیز به مرکز گزارش می‌دهد. بیشتر بخوانید: سرقت اطلاعات مشترکان توسط اپراتورهای تلفن همراه در ایران
سیستم‌عامل چیست؟
سیستم‌عامل در هر رایانه یا وسیله هوشمند، نرم‌افزاری پایه‌ای است که «مدیریت منابع رایانه را به عهده گرفته و بستری را فراهم می‌سازد که نرم‌افزار کاربردی اجرا شده و از خدمات آن استفاده کنند.»2 ویندوز، گنو لینوکس و OSX از سیستم‌عامل‌های مشهور و شناخته شده برای رایانه‌ها به شمار می‌روند.
سیستم‌عامل مناسب کدام است؟
به‌طور کلی می‌توان سیستم‌عامل‌ها را به دو دسته تقسیم کرد. سیستم‌عامل دستگاه‌های هوشمند مانند تلفن همراه هوشمند یا تبلت و سیستم‌عامل رایانه‌ها.
سیستم‌عامل رایانهبهطور سنتی در ایران از سیستم‌عامل‌های ویندوز استفاده می‌شده، هرچند در سال‌های اخیر کاربران ایرانی با ورد رایانه‌های شرکت اپل از سیستم‌عامل‌های مک نیز بیشتر استفاده می‌کنند. متأسفانه همان‌طور که پیشتر اشاره شد، تقریبا تمام این سیستم‌عامل‌ها در ایران به صورت قفل شکسته در اختیار کاربران قرار می‌گیرند (بجز مواردی که به صورت نصب شده توسط لپ‌تاپ‌ها ارائه می‌شود). در مواردی که سیستم‌عامل قفل شکسته نباشد، ممکن است شرکت سازنده به دلیل تحریم‌های بین‌المللی از ثبت‌نام کاربر ایرانی جلوگیری کند. عدم ثبت‌نام سیستم‌عامل موجب می‌شود که کاربر از دریافت به‌هنگام‌سازی‌های امنیتی محروم شود.
از سوی دیگر و با رشد فناوری‌های کد-باز که جنبه تجاری کمتری دارند، این نرم‌افزارها روز به روز پیشرفته‌تر و امن‌تر شده، رابط کاربری کاربرپسندتر و ساده‌تری ارائه می‌کنند. از آن نمونه می‌توان به سیستم‌عامل گنو لینوکس اشاره کرد. این سیستم‌عامل به صورت مجانی قابل بارگیری و نصب روی همه انواع رایانه و دستگاه‌های هوشمند است.
خبر خوش این‌که نسخه‌های کد-باز معمولا زبان فارسی را به خوبی و گاه بهتر از سیستم‌عامل‌های تجاری پشتیبانی می‌کنند.
سیستم‌عامل دستگاه‌های هوشمنددستگاههای هوشمند ارائه شده در ایران معمولا از سه سیستم‌عامل مختلف بهره می‌گیرند، iOS برای محصولات شرکت اپل، ویندوز و Android. همچون رایانه‌ها، شرایط تحریمی برای دستگاه‌های هوشمند نیز کاربران و فروشندگان ایرانی را به دنبال نرم‌افزارهای قفل‌شکسته فرستاده. در این میان، شرکت گوگل، تولیدکننده سیستم‌عامل Android تحریم کاربران ایران را برای برنامه‌های مجانی ارائه شده در فروشگاه آنلاین گوگل برداشته. برخی دستگاه‌های هوشمند نیز از سیستم‌عامل‌های متن-باز همچون اوبونتو فون استفاده می‌کنند.
توجه:
بدافزارهای نصب‌شده روی سیستم‌عامل‌های قفل‌شکسته را شاید حتی نتوان با بهترین ضدویروس‌های موجود شناسائی و خنثی کرد. به‌خصوص اگر سیستم‌عامل به هنگام‌سازی نشود.
توصیه ما این است که حتی‌الامکان سیستم‌عامل‌ها ونرم‌افزارها را خودتان از وب‌سایت تولیدکنندگان آن تهیه و روی رایانه یا دستگاه هوشمندتان نصب کنید. از آن‌جا که سیستم‌عامل‌های Android و Ubuntu Phone به‌صورت مجانی برای کاربران ایرانی قابل دسترس است و برنامه‌های آن را نیز می‌توان به صورت مجانی بارگیری کرد، استفاده از این سیستم‌عامل‌ها را به کاربران ایرانی توصیه می‌کنیم.
2منبع ویکیپدیا: سیستم‌عامل